رله استارت یخچال چیست و چه کاربردی دارد؟

یکی از پرکاربردترین لوازم هر خانه، یخچال است که وجودش در هر آشپزخانه ای ضروری است. خرابی و از کار افتادن یخچال می تواند باعث مختل شدن زندگی شود. یکی از ایراداتی که ممکن است برای این وسیله ایجاد شود خرابی رله استارت یخچال است. رله استارت قطعه ای الکتریکی در یخچال است که برق را به کمپرسور یخچال می رساند و در صورت خرابی مانع کارکرد کمپرسور شده و ممکن است به آن آسیب برساند.

رله استارت چیست؟

کمپرسورهای باد برای کار کردن به یک قطعه به نام رله یا راه انداز نیاز دارند. وظیفه این قطعه کمک به بهتر روشن شدن موتور است. اگر موتور در هنگام روشن شدن آمپر بیشتر از حد مجاز داشته باشد، رله نمی گذارد که موتور روشن شود و سریعا برق را قطع می کند. در صورتیکه رله به درستی وظیفه خود را انجام ندهد، احتمالا سیم پیچ موتور کمپرسور خواهد سوخت. به نوعی رله از سیم پیچ موتور در برابر نوسانات یا آمپر زیاد محافظت می کند. کاربرد دیگر رله در مواقعی است که بر روی موتور فشار بسیار زیادی وجود دارد و موتور بدون رله نمی تواند روشن شود.

کمپرسور یخچال گاز موجود در کمپرسور را فشرده و تبدیل به مایع می کند و باعث افزایش دما می شود. این گاز با چرخش در یخچال فضای داخل آن را خنک می کند. کمپرسور بعد از هر بار فشرده شدن موقتا خاموش شده و هر بار برای شروع کار به استارت نیاز دارد. در صورت خرابی رله استارت کمپرسور نمی تواند فعالیت کند و فضای یخچال سرد نمی شود. این قطعه تنها در یخچال وجود ندارد و در بسیاری از وسایل مانند کولر گازی نیز می توانید شاهد آن باشید. رله استارت کولر گازی نیز نقش اساسی در راه اندازی این دستگاه دارد.

اجزای رله استارت کمپرسور

اجزای اصلی رله شامل موارد زیر هستند:

1. بدنه که معمولا از جنس باکلیت است.

2. بوبین (سیم پیچ)

3. اهرم فلزی تخت و فنر

4. کنتاکتهای اتصال (پلاتین)

انواع رله یخچال

دو نوع رله در بین کمپرسور های باد بیشترین استفاده را دارد. رله سیمی و رله پتانسیل (جنرالی). البته رله های دیگری هم وجود دارند که استفاده کمتری دارند مانند رله سنگی و رله چتری. رله سنگی به دلیل اینک به صورت پشت سرهم نمی تواند موتور را راه اندازی کند زیاد مورد استفاده قرار نمی گیرد.

فقط در صورتیکه قیمت تمام شده کمپرسور باد کمتر شود از این رله استفاده می کنند. رله سنگی به نوعی طراحی شده است که بعد از هر بار خاموش و روشن کردن کمپرسور حداقل ۲ دقیقه باید فاصله وجود داشته باشد تا بتواند کمپرسور را روشن کند در غیر این صورت رله گیر می کند. اما به دلیل قیمت پایین تری که نسبت به رله سیمی دارد مورد استفاده بعضی از تولید کنندگان قرار می گیرد.

در حال حاضر بهترین و قوی ترین رله موجود رله جنرالی (پتانسیل) می باشد که از کیفیت و کارایی فوق العاده ای برخوردار است. این رله راه انداز توانایی روشن کردن موتور کمپرسورهای باد از یک اسب تا 3  اسب را به راحتی دارد. در کنار این رله یک عدد خازن دایم کار و یک خازن استارت هم وجود دارد که قدرت رله را به حداکثر می رساند. به جرات می توان گفت هر نوع موتوری توسط این رله قابل راه اندازی می باشد. البته از لحاظ قیمت تفاوت زیادی با رله های سیمی و سنگی دارد. اما از لحاظ قدرت هم بسیار قوی تر از رله های دیگر می باشد.

کاربرد رله یخچال

رله استارت یکی از قطعات پرکاربرد است که در وسایل برقی متعددی به کار می رود. برخی از کاربردهای رله استارت کولر گازی و یخچال شامل موارد زیر است:

• کنترل جریان و ولتاژ در دستگاه های الکترونیکی
• کنترل پمپ سوخت
• راه اندازی موتورهای الکتریکی

چگونگی عملکرد رله استارت یخچال

رله استارت یخچال یک کلید الکترومغناطیسی است که با ورود جریان به آن کار می کند. این قطعه یک سیم پیچ مغناطیسی دارد که با عبور جریان برق از آن خاصیت آهنربایی پیدا می کند. این آهنربا با جذب کنتانت فلزی که در رله وجود دارد، جریان برق را به سمت دیگر کلید منتقل می کند. در صورت قطع جریان برق، اتصال کلید قطع می شود.

ترموستات یخچال، فرمان روشن شدن را به کمپرسور می دهد و با فعال شدن کمپرسور، سرمای مورد نساز برای یخچال تامین می شود. پس از تامین شدن سرما، کمپرسور تا سیکل بعدی از کار می افتد. هنگامی که دمای یخچال از حد تنظیم شده فراتر رود، این قطعه با ارسال سیکنال به رله، فرمان راه اندازی کمپرسور را صادر می کند. بنابراین جریان برق از طریق رله استارت به این قطعه منتقل می شود.

مشکلات احتمالی در رله کمپرسور باد

یکی از شایع ترین مشکلاتی که در رله کمپرسور بوجود می آید، گیر کردن رله (relay) است. وقتی اپراتور کمپرسور باد را روشن می کند، با افزایش ولتاژ و راه نیفتادن موتور مواجه می شود. در این حالت اصطلاحا رله گیز کرده است. داخل رله کمپرسور باد پلاتین وجود دارد؛ در صورتیکه این پلاتین ها به یکدیگر بچسبند، موتور به درستی نمی تواند استارت بزند و گیر می کند که اگر این گیر کردن برای مدت طولانی به وجود آید، سیم پیچ موتور را می سوزاند.

پس بهترین کار این است که به محض اینکه متوجه شدید موتور کمپرسور باد آمپر می کشد و روشن نمی شود سریعا برق دستگاه را قطع کنید. در صورتیکه همراه با رله، خازن هم وجود داشته باشد، بعد از گیر کردن رله، خازن خواهد سوخت. بهترین راه حل برای اینکه بفهمید رله کمپرسور سالم است یا نه، تکان دادن رله می باشد.

وقتی رله کمپرسور را تکان می دهید، اگر پلاتین ها سالم باشند باید صدایی از داخل رله بیاید که نشان دهنده آزاد بودن پلاتین هاست. اما در صورتیکه رله را تکان دادید و هیچ صدایی را نشنیدید، رله ایراد دارد و پلاتین ها گیر کرده اند. (این مورد بهترین راه برای تشخیص سالم بودن رله های سیمی می باشد.)

علائم خرابی رله استارت یخچال

هرگونه ایراد در رله استارت باعث اختلال در کارکرد طبیعی یخچال می شود. بنابراین لازم است نشانه های خرابی این قطعه را بشناسید و با رفع مشکل، از آسیب بیشتر به یخچال جلوگیری کنید. برخی از این علایم شامل موارد زیر هستند:

• گرم شدن فضای داخل یخچال
• شنیدن صدای کلیک
• منجمد نشدن مواد غذایی در یخچال

سخن آخر

رله استارت یخچال یکی از قطعات مهم این وسیله است که باعث کارکرد صحیح یخچال می شود و در صورت خرابی، عملکرد آن را با مشکل مواجه می سازد. رله استارت کولر گازی نیز عملکری مشابه رله استارت یخچال دارد و باعث بهبود عملکرد آن می شود. بنابراین بهتر است با علایم خرابی رله استارت آشنا باشید تا در زمان مناسب برای رفع آن بکوشید و جلوی آسیب به یخچال و کولر و دیگر وسابل برقی را بگیرید.

حسین موسوی نیا

من متخصص و پژوهشگر در زمینه هوای فشرده و انواع کمپرسور باد هستم و سعی می کنم تا جدیدترین و کارامدترین اطلاعات را در خصوص صنعت هوای فشرده با شما به اشتراک بگذارم.