چه عواملی باعث آلوده شدن هوای فشرده کمپرسور باد میشود؟

کمپرسورهای باد را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین تحولات صنعتی دانست که زمینه‌ساز تولید ابزارهای پنوماتیک و طراحی سیستم‌های پنوماتیک و خطوط تولید متکی به هوای فشرده امروزی گردیده است. هوای فشرده به دلیل قابل اطمینان بودن و اتکا پذیری بالا به یکی از منابع انرژی حیاتی در صنایع مختلف تبدیل شده است.

گرچه استفاده از هوای فشرده می‌تواند مشکلاتی را نیز سر راه صنایع قرار دهد. یکی از مشکل‌سازترین موضوعات درخصوص هوای فشرده، آلودگی آن می‌باشد. اگر از کمپرسور باد برای تامین انرژی مورد نیاز برای ابزارها و تجهیزات خود و راه‌اندازی خط تولید استفاده می‌کنید، لازم است تا درباره عواملی که باعث آلودگی هوای فشرده می‌شوند، مطلع باشید. اطلاع از عوامل آلودگی هوای فشرده اولین گام جهت جلوگیری از آلوده شدن هوای فشرده می‌باشد.

چرا جلوگیری از آلودگی هوای فشرده اهمیت دارد؟

هوای فشرده بسیار سودمند می‌باشد و صنایع بسیار زیادی در سراسر دنیا به هوای فشرده تکیه کرده‌اند. با این‌حال ممکن است هوای فشرده باعث ایجاد مشکلات فراوانی برای صنایع شده و زمینه‌ساز ایجاد ضررهای مالی فراوان و به خطر افتادن آوازه و شهرت شرکت‌ها شود.

به جرئت می‌توان گفت آلودگی هوای فشرده مهم‌ترین عاملی است که تمامی صنایع اعم از صنایع حساس و غیرحساس باید نگران آن باشند. آلودگی هوای فشرده می‌تواند مشکلات زیر را برای صنایع مختلف بوجود آورد.

• عدم پاسخگویی صحیح سیستم‌های پنوماتیک

• عملکرد نادرست ابزارهای پنوماتیک

• کاهش کیفیت خدمات و محصولات تولید شده

• فساد و خرابی محصولات نهایی

• افزایش احتمال ایجاد نشتی در خطوط انتقال

• افزایش افت فشار در حین انتقال هوای فشرده

• احتمال ایجاد رسوب و گرفتگی در لوله‌ها

بطور کل کیفیت نامطلوب هوای فشرده می‌تواند برای هر کسب‌وکاری دردسر ساز شده و مشکلات فراوانی را بسته به نوع کاربرد برای صاحبان صنایع و کسب‌وکارها ایجاد نماید.

با اینکه آلودگی هوای فشرده برای تمامی صنایع و کاربردها مشکل ‎ساز است، با این‌حال آلودگی‌ ها در برخی از صنایع بسیار ناخوشایند تر از سایر صنایع دیگر می‌باشند. صنایع را از نظر مشکلات آلودگی هوای فشرده می‌توان به دو دسته صنایع با حساسیت بالا و حساسیت پایین دسته‌بندی کرد.

مشکلات آلودگی هوای فشرده در کاربردهای مختلف:

همانطور که بیان شد، حساسیت صنایع نسبت به هوای فشرده آلوده متفاوت بوده و صنایع را می‌توان به دو دسته صنایع با حساسیت بالا و حساسیت پایین طبقه‌بندی کرد.

1 – آلودگی هوای فشرده در صنایع با حساسیت بالا:

صنایع با حساسیت بالا نسبت به کیفیت هوای فشرده بسیار حساس بوده و درصورت آلوده بودن هوای فشرده، محصولات تولیدی این صنایع با مشکلات عدیده و جدی روبرو خواهند شد.

برای مثال در صنایع داروسازی در صورتی‌که هوای فشرده کیفیت نامطلوبی داشته باشد، کیفیت داروهای تولید شده کاهش پیدا کرده و حتی ممکن است داروهای تولید شده به کلی خراب و غیرقابل استفاده شوند.

از مهم‌ترین صنایع و کاربردهای حساس به هوای فشرده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

– صنایع غذایی و نوشیدنی: در این صنایع، آلوده بودن هوای فشرده باعث افت کیفیت یا خرابی محصولات می‌شود.

– صنایع داروسازی: در صنایع داروسازی، به دلیل حساس بودن مراحل تولید دارو، مخلوط کردن مواد و بسته‌بندی، آلودگی هوای فشرده باعث خرابی داروها خواهد شد.

– صنایع نساجی: در صنایع نساجی مدرن، آلودگی هوای فشرده باعث کثیف شدن منسوجات و خرابی ابزارهای بافت به دلیل حساسیت بالای آن‌ها به کیفیت هوای فشرده خواهد شد.

– صنایع رنگ‌آمیزی: در صنایع رنگ‌ آمیزی از هوای فشرده برای مخلوط کردن رنگ‌ها و پاشیدن رنگ بر روی سطوح استفاده می‌شود. در نتیجه آلودگی هوای فشرده می‌تواند به شکل بالقوه‌ای کیفیت خدمات را کاهش دهد.

– تهویه مطبوع: در سیستم‌های تهویه هوا، کیفیت بد هوای فشرده باعث کاهش کیفیت تهویه خواهد شد.

– بیمارستان و دندان پزشکی‌ها: کیفیت هوای فشرده‌ در بیمارستان‌ها و دندان‌پزشکی‌ها بسیار بسیار حائز اهمیت می‌باشد. کاهش کیفیت هوای فشرده در بیمارستان و دندان‌پزشکی می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری را به بار آورد.

– تولید بوردهای الکترونیکی: وجود ذرات روغن و گرد و غبار در هوای فشرده در صنایع تولید محصولات برقی و الکترونیکی می‌تواند باعث خرابی محصولات شود.

موارد بالا جزو حساس‌ترین صنایع نسبت به آلودگی هوای فشرده می‌باشند و از صنایع و کاربردهای حساس به هوای فشرده می‌توان مثال‌های فراوان دیگری زد.

2 – آلودگی هوای فشرده در صنایع با حساسیت پایین:

آلودگی هوا در مجموع باعث کاهش کیفیت محصولات و خدمات تولید شده و همچنین افت راندمان ابزار و تجهیزات پنوماتیک خواهد شد. هرچند در موارد زیادی، این افت کیفیت به اندازه صنایع با حساسیت بالا، محسوس نمی‌باشد. برای مثال هوای فشرده‌ای که برای راه‌اندازی ابزارهای پنوماتیک در حوزه نجاری و ساخت‌ و ساز استفاده می‌شود، نسبت به کیفیت پایین هوای فشرده حساسیت به نسبت کمی دارند.

بهتر است تا در این گونه از صنایع و کاربردها نیز از هوای فشرده پاک و با کیفیت استفاده کرد تا ضمن مطلوب نگهداشتن کیفیت محصولات تولید شده، بتوان از کارآیی کامل ابزارها نیز اطمینان حاصل کرد.

منابع آلودگی هوای فشرده در سیستم هوای فشرده:

اولین گامی که برای جلوگیری از آلوده شدن هوای فشرده باید برداشته شود، شناخت منابع ایجاد آلودگی در هوای فشرده می‌باشد. به تصور بسیاری از افراد، کیفیت هوای فشرده تنها به کمپرسور باد بستگی دارد.

با اینکه کمپرسورهای باد در کیفیت هوای فشرده نقش بسزایی دارند اما تنها عوامل دیگری نیز در کیفیت هوای فشرده شما نقش دارند. بطور کل کیفیت هوای فشرده به هوای ورودی به کمپرسور باد، کمپرسور باد و خطوط انتقال هوای فشرده شما بستگی دارد.

1 – هوای ورودی به کمپرسور باد:

یکی از مهم‌ترین منابع آلودگی هوای فشرده، کیفیت نامناسب هوای ورودی به کمپرسورهای باد می‌باشد. کمپرسورهای باد هوایی که از طریق دریچه ورودی خود از هوای محیط دریافت می‌کنند را با استفاده از مکانیزم فشرده‌سازی خود فشرده کرده و بدیهی است که در صورت نامناسب بودن هوای ورودی به کمپرسور، کیفیت هوای فشرده نیز کاهش پیدا خواهد کرد.

در نتیجه لازم است تا کمپرسورهای باد را در مکان‌هایی با تهویه مناسب نصب نمود و از نصب کمپرسورهای باد در محیط‌های نمناک و فاقد تهویه مناسب، خودداری کرد. از همین‌رو بهتر است تا از نصب کمپرسور باد خود در زیرزمین و یا محیط‌هایی که گرد و خاک در آن زیاد است، خودداری نمایید.

برای حفظ هرچه بیشتر کیفیت هوای فشرده خود، تهویه محیط قرارگیری کمپرسور بادتان را مطلوب نگه داشته و از نصب کمپرسور باد در کنار تجهیزاتی که آلودگی ایجاد کرده و یا دمای بالایی دارند، خودداری کنید.

2 – کمپرسور باد:

نوع کمپرسور باد شما و همچنین فیلترهای کمپرسور باد بر روی کیفیت هوای فشرده شما تاثیرگذار هستند. اگر نوع استفاده شما از هوای فشرده ایجاب می‌کند که هوای فشرده فاقد هرگونه ذره یا بخارات روغن باشد، بهتر است تا از کمپرسورهای باد اویل فری استفاده نمایید.

همچنین بررسی منظم فیلترهای کمپرسور باد نیز برای حفظ کیفیت هوای فشرده امری ضروری می‌باشد.
فیلترهای ورودی، فیلترهای کربنی و سایر فیلترهای استفاده شده در کمپرسورهای باد دارای طول عمر مشخص و معینی می‌باشند و درصورت مسدود شدن یا از بین رفتن این فیلترها لازم است تا آن‌ها را با فیلترهای جدید و مناسب جایگزین نمایید.

همچنین در صورتی‌که کمپرسور باد شما از اینترکولر استفاده می‌کند، لازم است تا آن را در فواصل مشخصی از گرد و غبار و آلودگی‌ها تمیز نمایید تا بازدهی اینترکولر کمپرسور شما حفظ شود.

استفاده از خشک‌کن و تله آبگیر مناسب نیز در حفظ کیفیت هوای فشرده شما تاثیر بسزایی دارد، چراکه رطوبت هوای فشرده با فراهم آوردن شرایط مساعد برای رشد باکتری‌ها و میکرو ارگانیسم‌ها می‌تواند کیفیت هوای فشرده شما را تا حد زیادی پایین آورد.

در آخر نیز دقت داشته باشید که مخزن کمپرسور باد خود را طبق یک برنامه زمان‌بندی مشخص تخلیه کنید تا جمع شدن آب و میعانات هوای فشرده در مخزن کمپرسور باد شما باعث کاهش کیفیت هوای فشرده نشود.

3 – خطوط انتقال هوای فشرده:

خطوط انتقال هوای فشرده یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر سیستم انتقال هوای فشرده‌ای می‌باشد که لازم است تا با حساسیت فراوانی طراحی گردد. هوای فشرده پس از تولید شدن از طریق خطوط انتقال ؛آماده استفاده خواهد شد.
درنتیجه خطوط انتقال را می‌توان پل بین کمپرسورهای باد و مصرف نهایی تلقی نمود.

اگر خطوط انتقال دچار رسوب و زنگ‌زدگی شده باشد، هوای فشرده شما طی گذر از لوله‌ها، آلوده شده و کیفیت خود را از دست خواهد داد. درنتیجه اطمینان از تمیز بودن لوله‌های انتقال هوای فشرده امری ضروری بوده و لازم است تا در دوره‎های زمانی مشخصی از تمیز بودن لوله‌ها، بخصوص در صنایع با حساسیت بالا به کیفیت هوای فشرده، اطمینان حاصل نمود.

جمع بندی:

کمپرسورهای باد برای صنایعی که متکی به هوای فشرده هستند، بسیار ارزشمند می‌باشند، چراکه تولیدات این صنایع را می‌توان مدیون هوای فشرده دانست. هوای فشرده همانند هر انرژی دیگری، آفاتی دارد و مهم‌ترین آفت هوای فشرده، آلودگی آن می‌باشد.

آلودگی هوای فشرده می‌تواند باعث صدمه دیدن محصولات شده و شهرت هر کسب‌وکاری را زیر سوال ببرد. با اینکه آسیب‌های آلودگی هوای فشرده در مشاغل و صنایع مختلف، بسیار متفاوت می‌باشد، لازم است تا در حفظ کیفیت هوای فشرده اهتمام ورزیده شود.

اولین قدم در جهت حفظ کیفیت هوای فشرده و جلوگیری از آلودگی آن، شناخت راه‌های آلودگی هوای فشرده می‌باشد. در این مقاله، عوامل آلودگی هوای فشرده معرفی شد و بخشی از آسیب‌های هوای فشرده آلوده به صنایع مختلف مورد بررسی قرار گرفت.

حسین موسوی نیا

من متخصص و پژوهشگر در زمینه هوای فشرده و انواع کمپرسور باد هستم و سعی می کنم تا جدیدترین و کارامدترین اطلاعات را در خصوص صنعت هوای فشرده با شما به اشتراک بگذارم.