ساکشن دندانپزشکی چیست و چه کاربردی دارد؟

ساکشن دندانپزشکی چیست؟ اگر تا به حال جراحی یا ترمیم دندان انجام داده باشید، حتما متوجه لوله مکنده قرار داده شده در دهان تان شده اید. این لوله همان ساکشن است که جهت اجرای یک جراحی یا ترمیم مطمئن و سالم مورد استفاده قرار می گیرد. ساکشن های دندانپزشکی مانند انواع کمپرسور دندانپزشکی یکی از تجهیزات مهم جهت تمیز کردن فضای داخلی دهان، البته با عملکردی متفاوت هستند.

ساکشن ها یکی از دستگاه های ضروری کلینیک های دندانپزشکی هستند که با خروج مایعات و پساب های حاصل از ترمیم یا جراحی، دهان بیمار را خشک نگه می دارند تا یک درمان موفقیت آمیز و پاکیزه انجام شود. این تنها بخشی از مزایا یا کاربردهای این دستگاه است.

ساکشن های دندانپزشکی انواعی مختلف با ویژگی هایی متفاوت دارند. عملکرد مطلوب این تجهیزات مستلزم انتخاب بهترین نوع آنها با توجه به نوع درمان و نیاز پزشک است.

ساکشن دندانپزشکی چیست؟

ساکشن دندانپزشکی (وکیوم پمپ) یکی از تجهیزات اصلی این حرفه است که بدون وجود آنها عملیات جراحی امکان پذیر نیست. ساکشن دندانپزشکی دستگاهی است برای خارج کردن یا مکش مایعات ترشح شده ای (بزاق دهان و خون)  که در نتیجه جراحی ها ایجاد می شوند. این دستگاه با ایجاد فشار منفی از طریق پمپ مکش و خلا، هوا و مایعات را به خارج از دهان می کشد. دستگاه ساکشن از طریق پمپ های قوی مکنده با قدرت بسیار زیاد هرگونه مایع موجود در دهان را در حین جراحی به بیرون از دهان هدایت می کنند. این تجهیزات از طریق تکنیک های مختلفی چون جاروب کردن هوا، یونیزه کردن، لیزر و … عمل ساکشن را انجام دهند.

اجزای تشکیل دهنده این تجهیزات عبارت است از:

• موتور
• پمپ خلا برای ایجاد فشار منفی
• مانومتر
• لوله و اتصالات جهت انتقال مایعات و مواد جامد
• گیج های کنترل فشار
• نمایشگر فشار

کاربرد ساکشن دندانپزشکی

شاید برای ما هم این سوال مطرح شده باشد که چرا در طی فرایند ترمیم یا جراحی باید لوله مکنده در دهان بیمار برای مدت طولانی قرار داده شود. اهمیت استفاده از ساکشن دندانپزشکی چیست؟ در پاسخ این سوال می توان به مهم ترین کاربرد این دستگاه یعنی خشک نگه داشتن دهان بیمار برای جراحی اشاره کرد. دیگر کاربردهای این گروه از تجهیزات دندانپزشکی عبارت است از:

• ساکشن دندانپزشکی از تجمع بیش از حد بزاق و ترشحات داخل دهان پیشگیری می کند. (مکش ایجاد شده توسط این دستگاه به حذف بزاق اضافی تجمع یافته داخل دهان کمک می کند.
• دستگاه ساکشن با حذف مایعات، ذرات استفاده شده در ترمیم دندان، خرده های دندان و هر ماده اضافی دیگر، به اشراف و تسلط پزشک برای یک جراحی موفقیت آمیز کمک می کند.
• آب ریخته شده داخل دهان بیمار در زمان کار با مته دندانپزشکی را خارج کرده و مانع از حالت تهوع او می شود.
• ساکشن های دندانپزشکی جهت حذف میکروب ها و ویروس های آئروسل شده از هوا نقش موثری دارند.
• این دستگاه راه های هوایی بیمار را بدون انسداد نگه می دارد.
• ماده بی حس کننده تزریق شده در لثه بیمار را خارج می کند.

انواع ساکشن دندانپزشکی

در یک دسته بندی کلی ساکشن های دندانپزشکی شامل دو نوع دستی و اتوماتیک می شوند.

ساکشن های دستی دستگاه هایی هستند که توسط پزشک یا دستیار او به صورت دستی استفاده می شوند. این مدل عمدتا برای جراحی های کوچک یا پاکسازی دهان کاربرد دارد. ساکشن دستی شامل یک یا مجموعه ای از لوله های انعطاف پذیر است که به دست دندانپزشک متصل می شود و بزاق دهان و مایعات مترشحه را جمع آوری می کند.

ساکشن های اتوماتیک مدل هایی هستند که به صورت خودکار جمع آوری و خروج مایعات ترشح شده در دهان بیمار را انجام می دهند. ساختار این مدل ها از موتور، لوله و فن جمع آوری کننده مایعات تشکیل شده است. کاربرد عمده ساکشن های اتوماتیک در درمان های ریشه دندان و جراحی های گسترده دهان است. این مدل در مقایسه با انواع دستی ساکشن ها قیمت بیشتری دارد و از سرعت و کارایی بالاتری نیز برخوردار می باشد.

در یک دسته بندی دیگر این تجهیزات دندانپزشکی شامل سه گروه “ساکشن های برقی، هوایی و آبی” می شوند.

ساکشن هوایی (ساکشن با حجم بالا)

یکی از متداول ترین انواع ساکشن های دندانپزشکی ساکشن هوایی است. در این مدل از ساکشن ها هوا با قدرتی برابر 200-150 کیلومتر در ساعت جریان دارد. این دستگاه عملکردی چون جارو برقی دارد؛ با قرار دادن آن در محل ترمیم یا جراحی دندان بیمار، هر گونه مایعات، ترشحات و خرده های دندان با قدرت معادل 15-10 برابر انواع ساکشن های آبی جمع آوری می شود. یکی دیگر از ویژگی های شاخص این مدل قابلیت این دستگاه برای جمع آوری مواد اضافی در دهان بیمار از فاصله 15-10 میلیمتری است.

ساکشن آبی (بزاق کش)

ساکشن های آبی جهت جمع آوری بزاق دهان و خون ایجاد شده طی جراحی دندان کاربرد دارند. ویژگی شاخص این مدل که عیب دستگاه هم محسوب می شود، هدررفت بالای آب (13-8 لیتر در هر دقیقه) در آن است. به همین دلیل انواع دیگر این تجهیزات از جمله ساکشن های برقی یا بادی جایگزین بهتری برای این مدل هستند.

ساکشن برقی

ساکشن های برقی از انواع مدرن این گروه از تجهیزات دندانپزشکی هستند. گرچه این مدل مصرف برق بالایی دارد، اما در مقایسه با دو نوع دیگر از قدرت مکش بالاتری برخوردار است. ویژگی های این مدل از ساکشن ها عبارت است:

• مجهز به فیلتر آنتی باکتریال برای جلوگیری از ورود آلودگی به هوا
• مجهز به کلید تخلیه دستی برای تخلیه کردن دستگاه قبل از پر شدن کامل
• قابلیت تخلیه خودکار مواد جمع آوری شده به فاضلاب
• طراحی زیبا و ارگونومیک
• امکان نصب راحت
• دارای فیوز و سنسور حفاظتی
• عدم مصرف آب در کارکرد دستگاه

انواع ساکشن ها از نظر عملکرد

ساکشن های دندانپزشکی به لحاظ عملکرد شامل دو گروه “ساکشن های مرطوب و خشک” می شوند.

• ساکشن های مرطوب: در ساختار این مدل از ساکشن ها هیچ بخش تفکیک کننده مایعات و هوا وجود ندارد و هر یک از این موارد به سیستم مکش منتقل می شوند. موتور مکنده این مدل دارای یک جداکننده آب و هواست و کارکردی به صورت خشک دارد.

o در این مدل از ساکشن ها هیچ مایعی به موتور نفوذ نمی کند.

o ساکشن های با سیستم مرطوب در مقایسه با انواع خشک این تجهیزات فناوری پیشرفته تری دارند.

• ساکشن های خشک: در ساختار این مدل از تجهیزات دندانپزشکی جداکننده های گریز از مرکز یا دیسک برای تفکیک مایعات و هوا تعبیه شده است. در سیستم این نوع ساکشن ها مایعات جمع آوری شده به فاضلاب منتقل می شوند. در ساکشن های خشک به این دلیل که سیستم مکنده فقط با هوای خشک ارتباط دارد، تعبیه زهکشی در هر واحد دندانپزشکی ضروری است.

o این مدل از ساکشن ها در مقایسه با انواع مرطوب هزینه کمتری دارند.

o موتور ساکشن های خشک می تواند در سطحی بالاتر از تجهیزات دندانپزشکی قرار گرفته شود.

o هزینه تعمیر و نگهداری این ساکشن ها بیش از نوع مرطوب است.

انواع سرساکشن

• یکبار مصرف: پرکاربردترین انواع سر ساکشن های دندانپزشکی هستند. از جنس پلاستیک ساخته می شوند. استفاده از این انواع نقش موثری در رعایت بهداشت و عدم همه گیری بیماری های واگیردار دارد.
• فلزی: در این نوع از سرساکشن ها ضدعفونی و استریل آنها در هر بار استفاده ضروری است. این مدل از سر ساکشن ها به دلیل هزینه بالای استریل کاربرد چندانی ندارند.

نکات مهم استفاده از ساکشن های دندانپزشکی

• دهانه ساکشن باید به شکلی در دهان بیمار قرار داده شود که از مکش زبان و بافت دهان جلوگیری کند. عدم توجه به این موضوع می تواند منتج به خفگی بیمار شود.
• به نحو کنترل شده ای باید از افتادن خرده های دندان، مایعات مترشحه و دیگر عواملی که ممکن است باعث خفگی بیمار شوند جلوگیری شود.
• برای ایجاد مکش بیشتر ساکشن، 30-20 ثانیه فاصله بین هر بار مکش لازم است.
• مکش ترشحات در هر پروسه ترمیم یا جراحی نباید بیشتر از 5 دقیقه باشد.
• جهت خارج کردن هر گونه ماده یا مایع اضافی داخل دهان بیمار استفاده از سرساکشن ضروری است.
• ساکشن ها نباید جلوی دید پزشک یا آینه او را بگیرند.

نگهداری از ساکشن دندانپزشکی

مانند هر نوع تجهیزات پزشکی یا صنعتی کارکرد مطلوب ساکشن های دندانپزشکی نیز به نگهداری و سرویس دستگاه ارتباط دارد. برای نگهداری از این تجهیزات باید به چک لیست مهم ترین نکات مراقبتی توجه کرد. اما مهم ترین چک لیست های نگهداری از ساکشن دندانپزشکی چیست؟

• چک کردن سالانه فیلتر روغن دستگاه و تعویض آن در صورت نیاز
• بررسی بدنه لوله ها و کاور آنها جهت اطمینان از عدم شکستگی یا ترک
• تعویض ماهانه فیلترهای دستگاه
• روغن کاری و ضدعفونی هفتگی لوله های دستگاه
• خالی کردن ساکشن در صورت عدم اتصال آن به سیستم فاضلاب
• اطمینان از خالی و تمیز بودن محفظه های فاضلاب ساکشن
• تمیز کردن تمام اجزای دستگاه به صورت روزانه و اطمینان از عدم وجود نشتی یا جرم در سطح آن
• تخلیه روزانه ضایعات باقی مانده درون لوله های دستگاه از طریق روشن کردن آن

نکات مهم در خرید تجهیزات دندانپزشکی

• مهم ترین فاکتور در خرید تجهیزات دندانپزشکی از جمله انواع ساکشن ها، موجود بودن ایزوها و استانداردهای لازم در کالای منتخب است.
• در گام بعد انتخاب بهترین مدل از نظر آپشن ها و امکانات دستگاه است. در این مرحله هر پزشک باید بداند دقیقا قرار است چه کاری انجام دهد و  با توجه به نیاز خود مدل مدنظر را انتخاب کند. به عنوان مثال، برای جراحی های دندان باید دستگاهی انتخاب شود که ساکشن آن علاوه بر بزاق، مواد باقی مانده ترمیمی را نیز جمع آوری کند. درحالیکه برای کارهای ترمیمی مدل های با کارکرد ساده تر  هم عملکرد خوبی دارند.
• بررسی قابلیت ایرفلو یا میزان مکش یکی دیگر از نکات در خرید این تجهیزات است. ایرفلو یک تکنولوژی نوین در تجهیزات دندانپزشکی است که در آن از جریان هوا و پودرهایی خاص جهت ترمیم دندان ها استفاده می شود. ساکشنی که قابلیت مکش 50 لیتر آب در هر دقیقه با فشار 5 بار داشته باشد انتخاب ایده الی است.

در پایان، ویژگی های بهترین ساکشن دندانپزشکی

ویژگی های بهترین نوع ساکشن دندانپزشکی چیست؟ پاسخ به این سوال به نیازهای دندانپزشک و نوع درمان او بستگی دارد. هر دندانپزشک باید با توجه به نوع درمان بهترین ساکشن را برای بیمار خود انتخاب کند. اما جهت معرفی بهترین نوع این تجهیزات باید ویژگی هایی را مدنظر قرار داد که از آن جمله می توان به کیفیت و مکش بالای موتور، قابلیت استریل بدنه دستگاه، حجم پذیری بالای مخازن ساکشن و توان خروجی بالا اشاره کرد.

 گرچه هر یک از این ویژگی ها در انواع ساکشن های دستی و اتوماتیک وجود دارد، اما آنچه در انتخاب این تجهیزات برای یک درمان خاص نقش دارد، نیازهای دندانپزشک است. برای خروج قطعات بزرگ تر در دهان یا جراحی های گسترده، ساکشن های اتوماتیک گزینه بهتری هستند. قدرت مکش بالا و دهانه بزرگ تر این تجهیزات امکان خروج این قطعات را به راحتی فراهم می کند. در مقابل، جهت پاکسازی سطحی و یا انجام ترمیم های کوچک استفاده از ساکشن های دستی گزینه بهتری است.

ایران پمپ – مرجع معرفی انواع کمپرسور باد و پمپ باد

حسین موسوی نیا

من متخصص و پژوهشگر در زمینه هوای فشرده و انواع کمپرسور باد هستم و سعی می کنم تا جدیدترین و کارامدترین اطلاعات را در خصوص صنعت هوای فشرده با شما به اشتراک بگذارم.