پمپ سیرکولاتور چیست؟ (آشنایی جامع با پمپ های سیرکوله)

پمپ سیرکولاتور چیست؟ همانطور که از نام آن پیداست، این پمپ ها تجهیزاتی برای به گردش درآوردن سیال در یک سیستم بسته هستند. مهم ترین کاربرد این تجهیزات در سیستم های گرمایش مرکزی صنعتی و خانگی و سیستم های تهویه مطبوع است.

پمپ های سیرکولاتور زیر مجموعه ای از پمپ ها یا کمپرسورهای سانتریفیوژ هستند که جهت پمپاژ سیال با دمای بالا در سیستم های بسته برودتی یا حرارتی به کار می روند. با استفاده از این تجهیزات می توان سیالات را در بازه دمایی 130-100 درجه سانتی گراد پمپاژ کرد. گردش دائمی سیال در مدار لوله کشی و صرفه جویی در مصرف انرژی از دیگر ویژگی های شاخص این پمپ هاست. در ادامه اطلاعات جامعی درباره ساختار، عملکرد، انواع، مزایا و معایب، نصب و نگهداری و .. این تجهیزات ارائه می دهیم.

پمپ سیرکولاتور چیست؟

پمپ سیرکولاتور (Circulator Pump) یا سیرکوله از انواع پمپ های گریز از مرکز است که برای به گردش درآوردن آب در یک سیکل بسته به کار می رود. این پمپ ها از تجهیزات مهم در سیستم های حرارت مرکزی ساختمان، تهویه مطبوع و سیستم های آب گرم خانگی هستند. به همین با عناوین دیگری چون پمپ آب گرم یا پمپ آب در گردش نیز شناخته می شوند.

برخی از مشخصات این تجهیزات عبارت است از:

• قادر به پمپاژ آب تا دمای 130-100 درجه سانتی گراد هستند.
• عملکردی با صدای کم دارند.
• در دو نوع تک فاز  و سه فاز و انواع تک دور تا چهار دور ساخته می شوند.
• دور موتور این تجهیزات 3000-1500 دور است.
• در سایزهای 6-5 اینچ تولید می شوند.
• مصرف انرژی بهینه (رده بندی A و B) شده ای دارند.
• بدنه ای از جنس چدن یا استیل دارند و پروانه آنها از چدن، برنج و استیل ساخته می شود.
• نصب آسانی دارند و هزینه نگهداری آنها بالا نیست.

اجزای پمپ سیرکولاتور

اجزای اصلی این پمپ ها عبارتند از:

• الکتروموتور: اصلی ترین بخش در پمپ های سیرکوله است و از نوع آسنکرون می باشد. با توجه به قدرت دستگاه، سیم پیچ پمپ به برق تک فاز (دستگاه هایی با قدرت کم) و سه فاز (دستگاه هایی با قدرت زیاد) نیاز دارد.
• یاتاقان: جزئی است که در نگهداری دقیق محور پمپ نقش دارد. این قطعات از جنس برنز ساخته شده اند. برای به گردش درآمدن راحت روغن در سطح یاتاقان سیاره ای مخصوص روی آن قرار گرفته است.
• محور (شفت): بخشی است که باعث انتقال حرکت الکتروموتور به سمت پروانه ها می شود. انتقال حرکت از طریق یاتاق کنترل شده و باعث می شود تا دوران شفت به شکلی دقیق انجام گردد.
• کوپلینگ: قطعه ای است که با اتصال شفت الکتروموتور و پمپ در یک راستا، انتقال نیرو بین این دو را انجام می دهد.
• کاسه نمد (سیل مکانیکی): قطعه ای است که از نفوذ آب به داخل یاتاقان ها جلوگیری می کند.
• پروانه: اصلی ترین جزء در عملیات پمپاژ است و به افزایش سرعت سیال کمک می کند. این قطعه از جنس برنج، فولاد، آلومینیوم، چدن و پلاستیک ساخته می شود.
• سیستم روغن کاری: نمد آغشته به روغنی است که برای روغن کاری بخش های یاتاقان و محور پمپ استفاده می شود.

برای افزایش عملکرد این تجهیزات برخی از لوازم جانبی به عنوان قطعات یدکی در ساختار آنها به کار می رود:

• شیر فلکه: جهت اتصال پمپ به لوله های رفت و برگشت کاربرد دارد. با استفاده از آن می توان در مواقع مورد نیاز جریان آب را قطع کرد.
• شیر یکطرفه: قطعه ای برای جلوگیری از برگشت آب به لوله هاست.
• شیر هواگیری: قطعه ای است که به منظور کاهش هوای موجود در سیستم آبرسانی و بهبود کارکرد آن استفاده می شود.
• لرزه گیر: قطعه ای برای کاهش ارتعاشات است که در نوع زمینی پمپ های سیرکوله نصب می شود.
• صافی: قطعه ای برای جلوگیری از ورود ذرات به داخل پمپ و آسیب به پروانه هاست که در ابتدای لوله مکش نصب می شود.

نحوه عملکرد پمپ سیرکولاتور

نحوه عملکرد پمپ سیرکولاتور به شرح زیر است:

• آب از طریق ورودی پمپ به داخل محفظه پروانه وارد و بین پره های این قطعه محبوس می شود.
• خازن موجود در پمپ یک میدان مغناطیسی چرخشی ایجاد می کند و در نتیجه آن روتور به چرخش در می آید. در نتیجه چرخش روتور، پروانه و شفت نیز به حرکت در می آیند.
• حرکت پروانه باعث انتقال انرژی جنبشی به آب می شود. سیال به سمت خارج از پروانه هدایت می شود. در حین این انتقال سرعت یا همان انرژی جنبشی سیال افزایش پیدا می کند. به طوری که در لبه پروانه به بیشترین حد خود می رسد.
• پس از خروج سیال پر سرعت از پروانه، در اثر برخورد به دیواره پمپ انرژی جنبشی آن به انرژی بالقوه تبدیل شده و به داخل پمپ هدایت می شود.
• در مسیر حرکت سیال به خارج از پمپ در نتیجه ایجاد منطقه ای با فشار اندک در مرکز آن، حجم بیشتری از سیال به داخل پمپ هدایت شده و جریان ایجاد می شود.

انواع پمپ سیرکوله

پمپ های سیرکوله بر اساس فاکتورهای مختلفی چون ساختار داخلی، سرعت الکتروموتور و نحوه نصب دسته بندی می شوند.

انواع پمپ های سیرکوله بر اساس سرعت موتور

• پمپ سیرکوله دور ثابت: در این نوع پمپ ها امکان تغییر سرعت موتور وجود ندارد.
• پمپ سیرکوله دور متغیر: در این مدل می توان دور موتور را بر اساس نیاز تغییر داد. این پمپ ها به دلیل داشتن ویژگی هایی چون کاهش مصرف انرژی، افزایش طول عمر و هزینه نگهداری اندک، کاربرد بیشتری از نوع دور ثابت دارند.
• پمپ سیرکوله سه سرعته: در این مدل امکان تغییر دور موتور در سه حالت “کند، تند و متوسط” وجود دارد.

انواع پمپ آب در گردش بر اساس ساختار داخلی

• پمپ سیرکولاتور دارای آب بند: در ساختار این پمپ ها برای جلوگیری از نشت آب از آب بند استفاده می شود. خنک کردن موتور در این مدل با استفاده از فن و جریان هوا انجام می شود.
• پمپ سیرکولاتور بدون آب بند: در این نوع به جای آب بند از روتور استفاده می شود. خنک کردن موتور نیز با استفاده از جریان آب پمپ شونده انجام می گردد.

انواع پمپ سیرکولاتور بر اساس نحوه نصب

• پمپ سیرکولاتور خطی: انواعی هستند که ورودی و خروجی پمپ در یک راستا قرار دارد و در مسیر خط لوله ها تعبیه می شوند. کاربرد اصلی این مدل در سیستم گرمایش ساختمان های کوچک است. این پمپ ها فضای کمی اشغال می کنند و تحمل دمایی بالاتری دارند. پمپ های سیرکوله خطی بر اساس نوع کاربرد شامل سه گروه زیر می شوند:

o  پمپ آب گرم: در سیرکوله کردن آب و تامین آب گرم مصرفی در یک منبع حرارتی مانند شوفاژ نقش دارد.

o   پمپ برگشت آب گرم مصرفی: جهت گردش آب گرم در مخزن آب گرم و لوله ها کاربرد دارد و آب گرم را در نزدیک ترین نقطه در دسترس قرار می دهد.

o  پمپ سیرکوله آب شوفاژ: به چرخش آب گرم در سیستم های آب گرم خانگی، سیستم گرمایش مرکزی و منطقه ای کمک می کند.

• پمپ سیرکولاتور زمینی: پمپ هایی هستند که باعث گردش سیال در سیستم های گرمایش مرکزی، رادیاتورها و گرمایش از کف می شوند. کاربرد اصلی این پمپ ها در سیستم هایی است که برای جبران افت فشار سیال لازم است دبی آن افزایش پیدا کند. این پمپ ها قدرت بیشتری برای پمپاژ سیال با دبی های بالاتر دارند. ابعاد، وزن و قیمت این پمپ ها نسبت به نوع خطی بیشتر است. بر خلاف پمپ سیرکوله خطی صدای بیشتر در زمان پمپاژ تولید می کنند.

کاربرد پمپ های آب گرم

پمپ های آب در گردش از محبوب ترین انواع پمپ ها در صنعت تاسیسات هستند.

مهم ترین کاربرد این تجهیزات به گردش درآوردن آب گرم و سرد در سیستم های تهویه هوا، گرمایش از کف و رادیاتورهاست. سایر موارد استفاده از این تجهیزات عبارت است از:

• سیستم های شستشوی صنعتی، گرمایش و سرمایش خانگی و صنعتی
• گردش آب در پکیج ها و شوفاژها
• سیرکوله کردن سیال در استخر
• جابجایی انواع سیال های شیمیایی و سیستم های شستشو

مزایا و معایب پمپ سیرکولاتور

مزایای کاربری پمپ های سیرکوله عبارت است از:

• نصب آنها نیاز به تخصص چندانی ندارد.
• تنوع بالایی در مدل و سایز دارند.
• استفاده از آنها منجر به بالا بردن فشار سیستم نمی شود.
• این پمپ ها می توانند افت فشار در سیستم مورد نظر را جبران کنند.
• مکش منفی ندارند؛ یعنی برای پمپاژ، سیال باید بر پمپ سوار شود.
• قابلیت کارکرد دائم دارند.
• با توجه به جنس بدنه (استیل، برنج و چدن) مقاومت بالایی در برابر زنگ زدگی دارند.

و معایب آنها شامل:

• خراب شدن اجزای پمپ به راحتی قابل تشخیص نیست.
• امکان بروز نشتی در سیستم وجود دارد.
• قطعات داخلی پمپ ممکن است دچار خوردگی شوند.

نکات مهم نصب، نگهداری و استفاده از پمپ آب سیرکولاتور

• برای به دست آوردن یک عملکرد ایده آل بهتر است پیش از شروع به کار پمپ، آن را هواگیری کرد.
• برای استفاده از این پمپ ها در سیستم های گرمایش و سرمایش ساختمان نصب دو پمپ مجزا برای هر مسیر ضروری است.
• در صورت استفاده از پمپ های دور متغیر بهتر است با توجه به نیاز دور موتور را تنظیم کرد.
• نصب صافی روی لوله مکش پمپ و تعبیه لرزه گیر در لوله ورودی و خروجی پمپ های سیرکوله زمینی الزامی است.
• جهت روانکاری اتصالات پمپ های سیرکوله مجهز به کوپلینگ حتما باید از گریس مورد تایید تولید کننده استفاده شود. این نوع پمپ های سیرکوله باید ماهانه بازدید شوند تا از سلامت کوپلینگ ها اطمینان حاصل گردد.
• برای جلوگیری از اعمال فشار به پمپ، ورودی و خروجی لوله ها نباید کوچک تر از ورودی و خروجی پمپ باشد.

فاکتورهای مهم در زمان خرید پمپ های سیرکوله

تنوع بالایی در مدل، سطح کیفی و برند تولید کننده این تجهیزات وجود ارد. بنابراین، برای آسان تر شدن انتخاب بهترین محصول بهتر است با پارامترهای مهم برای خرید این پمپ ها آشنایی داشت.

 مهم ترین پارامترهای خرید پمپ های سیرکولاتور عبارتند از:

• نوع سیال: با توجه به متنوع بودن جنس قطعات موجود در ساختار این پمپ ها، هر یک از انواع آنها قادر به پمپاژ سیال خاصی هستند. بنابراین باید پیش از خرید نوع سیال و توانایی پمپ برای پمپاژ آن مورد توجه قرار گیرد.
• نوع پمپ: با توجه به متفاوت بودن ویژگی های انواع پمپ های سیرکوله، بررسی این شاخص نیز در زمان خرید حائز اهمیت است.
• ویژگی های فنی پمپ: در بین این ویژگی ها چهار شاخص “هد و دبی پمپ، توان الکتروموتور و مصرف بهینه انرژی” اهمیت بیشتری دارد.
• برند و سطح کیفی: برندهای مختلف محصولاتی با سطح کیفی متفاوت تولید می کنند. شناخت برندهای برتر تولید کننده این پمپ ها جهت خرید محصولی با عملکرد بالاتر حائز اهمیت است.

برندهای پرفروش

• IMP

مرغوب ترین برند تولید کننده پمپ های سیرکولاتور با بالاترین سطح کیفی است. این برند تنوع بالایی در تولید این تجهیزات به لحاظ مشخصات فنی و عملکرد دارد. تولید پمپ های سیرکوله هوشمند با قابلیت هایی منحصر به فرد چون کنترل از راه دور از ویژگی های شاخص این برند است. پمپ های تولید شده در این برند توانایی پمپاژ سیال با سه سرعت ثابت و سه سرعت متغیر دارند.

• LEO:

پمپ های این برند نیز سطح کیفی و عملکرد مطلوبی دارند. استفاده از فناوری موتور آب خنک، پمپاژ سیال با صدای اندک و افزایش مقاومت حرارتی پمپ از ویژگی های شاخص محصولات تولید شده در این برند است. پمپ های سیرکوله لئو کارایی بالایی برای انتقال سیالات با دمای بالا دارند.

در پایان

پمپ سیرکولاتور چیست؟ سیرکولاتورها پمپ هایی برای به گردش درآوردن سیال در یک مدار بسته هستند. پمپ های سیرکوله در انواع سیستم های گرمایش و سرمایش و تاسیسات چون پکیج، رادیاتور، تهویه مطبوع، سیستم های شستشوی صنعتی و موتورخانه ها کاربرد دارند. پمپاژ سیالات با حداقل مصرف انرژی، عدم نیاز به سرویس دهی دوره ای، مقاومت بالا به خوردگی و حرارت و جبران افت فشار سیال در سیکل بسته باعث شده تا این تجهیزات بازدهی بالایی داشته باشند و به عنوان پرکاربردترین انواع پمپ ها در صنعت شناخته شوند.

ایران پمپ – مرجع معرفی انواع کمپرسور باد و پمپ باد

حسین موسوی نیا

من متخصص و پژوهشگر در زمینه هوای فشرده و انواع کمپرسور باد هستم و سعی می کنم تا جدیدترین و کارامدترین اطلاعات را در خصوص صنعت هوای فشرده با شما به اشتراک بگذارم.